Amersfoort

Op 25 april heeft de SP Amersfoort het rapport: "Amersfoort Stad met een hart?" Thuiszorg: toen/nu en morgen, aan Wethouder Hans van Daalen overhandigd.
Het rapport is gemaakt door Wim Schoonheijm en Frans Weijzen, die samen met Mevr.van Putten - die als gehandicapte veel van de WMO gebruikmaakt - bij de overhandiging nog een toelichting gaven.

overhandiging rapport aan Wethouder van Daalen

Frans Weijzen en Wim Schoonheijm met Wethouder van Daalen

DE VOLLEDIGE TEKST VAN HET RAPPORT:

Amersfoort

Stad met een Hart?

Thuiszorg: toen / nu en morgen!

Ik keek uit mijn wieg en dacht: “mon dieu, mon dieu, ik ben geboren in een achterstandsmilieu!” (Levie Weemoedt)

Amersfoort, april 2007

Socialistische Partij Afd. Amersfoort

Wim Schoonheijm
Frans Weijzen

Aanleiding
Op 1 januari 2007 is de Wet Maatschappelijke Ondersteuning(WMO) in werking getreden. De huishoudelijke verzorging, die tot dan toe onder de AWBZ viel, valt vanaf dat moment onder de gemeentelijke verantwoording.
De SP heeft een quickscan uitgevoerd in 58 afdelingen, waaruit bleek dat er sprake was van een ernstige verschraling van de thuiszorg.
In Zweden heeft evaluatie na de invoering van de Zweedse WMO tot de conclusie geleid dat:
• De zorg manifest is verschraald.
• Er te weinig middelen zijn.
• Mensen hun rechten voor de poorten van de hel moeten wegslepen.
• Mensen in een enorm sociaal isolement raken.
• Er van uitgegaan wordt van een te grote draagkracht van de samenleving.

Redenen genoeg dus om te onderzoeken of er ook in Amersfoort al dan niet sprake is van een ernstige verschraling van de thuiszorg.

Mensen die ziek zijn willen graag tijdelijk de regie over het huishouden uit handen geven. Mensen die ernstig ziek zijn kunnen vaak dingen al niet meer uitleggen .
Vooral mensen met beginnende dementie! Pas bij bezoek merk je hoe verward ze zijn!
Ze zijn vergeetachtig en het overzicht kwijt! Vaak is er ook nog sprake van ontkenning en schaamte. Dit gaat in HH1 helemaal mis.

Inleiding
Tijdens de parlementaire behandeling van de WMO is door SP onder meer gesteld dat de WMO niets anders was dan een verkapte neoliberale bezuiniging met een christelijk sausje!

Op 19 september 2006 heeft de gemeenteraad de “Verordening individuele WMO-voorzieningen” vastgesteld. Daarin staan de hoofdlijnen van het verstrekkingenbeleid.

De uitgangspunten in de Verordening zijn door het college uitgewerkt in twee uitvoeringsbesluiten:
“Het Verstrekkingenboek individuele WMO-voorzieningen”. Een overzicht van alle specifieke voorzieningen.
“Het Besluit individuele WMO-voorzieningen”. Hierin staat hoe de gemeente omgaat met persoonsgebonden budgetten en eigen bijdragen in het huishouden.
Het beleidsuitgangspunt is: aansluiten bij het huidige beleid d.w.z. naadloos overgaan!
(Raad 8 juni 2006 Docsnr.2111021)
Materiele veranderingen voor de thuiszorg zouden dan ook niet aan de orde zijn en kunnen zijn! Een ander loket: het “Zorgloket” bij het Gewest Eemland zou de enige verandering zijn!
Niets dus dat toen wees op een mogelijke verschraling van de thuiszorg.

Bij overlijden wordt de hulp binnen 2 weken stopgezet. Nieuwe indicatie voor partner duurt 6 tot 8 weken. Vroeger kon dat met een telefoontje worden geregeld. Nu moeten er veel papieren worden in gevuld in een hele moeilijke periode.

Zorgloket
De uitvoering van de twee hiervoor genoemde collegebesluiten werd overgedragen aan het Gewest Eemland, dat bij de uitvoering de zogenaamde “Beslisboom Hulp bij het Huishouden” hanteert.
Die beslisboom is een andere dan die door het CIZ werd gehanteerd in het kader van de AWBZ!
Dat geeft te denken want daarmee zou er een breuk met het verleden kunnen ontstaan en zou het woord “naadloos”een loze kreet kunnen blijken te zijn.
De norm, die centraal staat bij het hanteren van de beslisboom en dus bij het beslissen op aanvragen voor huishoudelijke zorg bleek “de goedkoopste en meest adequate voorziening “ te zijn! Let u op de volgorde!!
Daarmee was er dus wel degelijk een breuk met het AWBZ verleden!
Immers noch de Raad noch het College heeft ooit een besluit van die inhoud dan wel van die strekking genomen.
Waarmee de vraag rijst wie verantwoordelijk was en is voor het invoeren van die nieuwe norm.
• Materieel belangrijk gezien de gevolgen voor de thuiszorg..
• Politiek belangrijk gezien de breuk met het verleden.
Bij navraag is niet duidelijk geworden of de norm door het college aan het Gewest is opgelegd bij de overdracht van de uitvoering van de collegebesluiten dan wel dat het Gewest zelf die norm heeft ingevoerd bij het oprichten van zijn beslisboom.
Politiek gezien is dat een essentiële vraag!
-Heeft het college de opdracht gegeven dan heeft het gehandeld in strijd met de politieke opdracht van de Raad. Het moest immers allemaal naadloos doorgaan!
-Heeft het college de opdracht niet gegeven dan heeft het Gewest meer dan uitgevoerd en een politieke keuze gedaan, die het niet mocht doen als ambtelijke uitvoerder.
Een keuze, die bovendien haaks staat op het beleid van de Gemeenteraad!
Dan heeft vervolgens het College ondanks allerlei signalen over veranderingen in de thuiszorg, de regie uit handen gegeven, gebrekkig gecontroleerd en de regie niet tijdig teruggenomen met alle ingrijpende gevolgen voor de thuiszorg van dien!.

Terminale cliënten! Deze mensen kunnen echt hun administratie niet meer voeren of hun huishouding aansturen. Het omgaan met terminale cliënten is een vak apart. Net zoals mensen met chemotherapie en HIV. Daar kun je geen alfahulp inzetten.

Aanvraag
De doelgroep bestaat grof gezegd uit oudere, soms slecht opgeleide, hulpbehoevende alleenstaanden en echtparen.
Het is dan ook niet verrassend dat veel aanvragers grote moeite met het invullen van het aanvraagformulier hebben, terwijl een juiste invulling beslissend is voor het slagen van de aanvraag.
Als het formulier vragen oproept, neemt het Zorgloket incidenteel telefonisch contact op met de aanvrager voor de nodige toelichting. Huisbezoek wordt door het Zorgloket zelden gedaan.
Gezien de doelgroep is het de vraag of daarmee voldoende zeker is dat de aanvraag ook echt de aanvraag is die de aanvrager heeft gewild!
Als de aanvraag gecompliceerd is wordt hij voor advies naar het CIZ gestuurd, procedureel zorgvuldig, maar vertragend en voor de doelgroep nog meer onrust en onzekerheid opleverend, die ze er eigenlijk niet bij kunnen hebben.
Het Zorgloket had eind maart al ongeveer 500 aanvragen huishoudelijke zorg afgehandeld. Dat houdt op jaarbasis zon 2000 aanvragen in. Dat zal alleen maar meer worden, gezien de groeiende vergrijzing. De grote bulk komt pas in het najaar omdat dan veel CIZ indicaties aflopen!

Na opname in ziekenhuis altijd in eerste instantie HH2 geven.Kan later eventueel over naar HH1. Zeker een week of 4 als opstarthulp.

De Beslissing
Eenvoudige aanvragen worden door het Zorgloket binnen ongeveer een week na ontvangst van het ingevulde aanvraagformulier afgehandeld.
Bij de inschakeling van het CIZ bij gecompliceerde aanvragen gaan er weken overheen.
Maar dan komt de beslissing!
Een aardverschuiving! Waar in de oude AWBZ situatie 80 % van de huishoudelijke zorg door thuiszorgers (HH2) werd gedaan en 20% door Alfahulpen (HH1) is dit nu in heel veel gemeenten precies omgekeerd.
Landelijk zou het gaan om 75% HH1 en 25 % HH2! In Amersfoort is het 80% HH1 en 20% HH2! Ook hier heeft dus een aardverschuiving plaatsgevonden!
Het hanteren van de norm ”goedkoopst en adequaat” heeft rampzalige gevolgen gehad!
De beslisboom moet immers leiden tot de goedkoopste adequate beslissing!!!!
Voorheen bepaalden de zorginstellingen met de indicatie van het CIZ in de hand op welke zorg een cliënt recht had.
Volgens het Gewest werd er toen gewoon teveel gegeven en is er nu sprake van weliswaar de goedkoopste maar zeer zeker adequate zorg! Voor dit standpunt heeft de SP geen bewijsvoering gekregen. Het is niet duidelijk waarom nu 4x zoveel met Alfahulp gewerkt kan worden en er 4x zo weinig thuiszorg nodig is.

De aardverschuiving in Amersfoort is dus het gevolg van een beleidsverandering, die bureaucratisch en ver van de aanvragers, dus zonder echte kennis van de behoeften, ambtelijk wordt uitgevoerd!
Menselijke behoeften worden kennelijk gereduceerd tot een computermodel!
In plaats van een groot hart een harde schijf!
Maar huisbezoek doet wonderen!
Uit onderzoek is namelijk gebleken dat er geen aardverschuiving van HH2 naar HH1 heeft plaatsgevonden in gemeenten waar de indicatie pas gedaan werd na huisbezoek!
De melange van het warme hart en de harde schijf blijkt te leiden tot een adequate voorziening! Door het huisbezoek is “goedkoopst” geen relevant thema meer!
Naast de genoemde verschuiving van HH2 naar HH1 is er bovendien sprake van stelselmatig minder uren dan voorheen, waarbij de invulling van die uren verloopt via alfahulp naar schoonmakers naar scholieren! Hoezo geen verschraling?
Van een vaste huishoudelijke hulp naar een wisselende poetsende passant!

Mensen die niet in staat zijn zelfstandig een indicatie aan te vragen of analfabeet zijn dan wel heel slecht Nederlands spreken of onder toezicht staan mogen onder geen beding HH1 krijgen! Dit is een zeer kwetsbare groep, die absoluut niet voor zichzelf kan opkomen!

Bezwaar
Er zullen dus wel heel veel bezwaarschriften worden ingediend zou je zeggen! De doelgroep is boven omschreven. Echter: die kan dat vaak niet, maar durft dat ook vaak niet!
De mensen, die wij hebben gesproken en de verzorgers die contact met ons zochten vroegen ons om anonimiteit!
Bang als de mensen zijn om het restant aan huishoudelijke hulp ook nog te verliezen!

Eigen bijdrage
De eigen bijdrage kan worden berekend door de aanvragers zelf.
Het formulier daarvoor is echter dusdanig ingewikkeld, dat zelfs de rapporteurs, die bij het uitdelen van intelligentie niet achteraan hebben gestaan, daar nauwelijks uitkomen!
Het gaat bij alleenstaande minima om een bedrag van ongeveer 215 Euro per jaar, bij een meerpersoonshuishouden met een minimum inkomen om ongeveer 310 Euro per jaar.
De gemeenten hebben in het kader van de WMO de vrijheid om een eigen beleid te voeren t.a.v.de eigen bijdrage.
Sommige gemeenten hebben de minima vrijgesteld. Amersfoort niet!

Mensen in aanleunwoningen hebben meestal geen buren die nog in staat zijn voor iemand anders te zorgen.

Gebruikelijke zorg / Mantelzorg
De WMO streeft een maatschappijverandering na. Van individualisme naar samen verantwoordelijk.
Een prachtig streven, dat misschien op lange termijn tot een verandering kan leiden!
Met name de regels voor gebruikelijke zorg en mantelzorg in de WMO passen in die toekomst maar moeten nu wel met de nodige soepelheid worden toegepast om de kennelijke hardheid te voorkomen.
Alle huisgenoten boven de 18 jaar worden geacht het huishouden (mede) te runnen.
Dat klinkt niet onredelijk maar wat te denken van een 19-jarige student, die naast zijn studie moet werken en ook nog recht heeft op een eigen sociaal leven en toch al psychisch belast is door de ernstige ziekte van zijn vader / moeder of broertje / zusje?
Wat te denken van een fulltime werkende echtgenoot, met een hardvochtige werkgever -zonder een begin van empathie - die niet alleen de zorg voor zijn zieke echtgenote maar ook de zorg voor (jonge) kinderen op zich moet nemen? Naast zijn fysieke belasting staat hij ook psychisch onder een zeer zware druk!
Soepelheid zou hier de norm moeten zijn!
Ook een beroep op buren / familie / vrienden en bekenden om mantelzorg te verlenen is op dit moment utopisch!
Toepassing van de nu geldende regels ten aanzien van gebruikelijke zorg en mantelzorg leidt tot veel maatschappelijke ontwrichting (zie voorbeelden)!
Laten we wachten op de reïncarnatie van de Barmhartige Samaritaan!

Kinderen wonen vaak ver weg, zijn zelf bejaard of met pensioen. Kleinkinderen zijn niet altijd bereid voor grootouders te zorgen. Mantelzorgers die het wel doen zijn vaak overbelast.

Zorginstellingen
De bovengenoemde aardverschuiving van HH2 naar HH1 betekent voor Amant en andere zorginstellingen een toenemende behoefte aan meer alfahulpen en schoonmakers. Thuiszorgers worden dan ook ontslagen of worden daarmee bedreigd of kunnen kiezen voor een contract als alfahulp.
Wat heet kiezen als je geen keuze hebt? Minder boeiend werk en een veel slechtere rechtspositie! Marktwerking heet zoiets!
Het contract met de gemeente houdt kwaliteitseisen in die door bovengenoemde verschuiving duidelijk onder druk komen te staan!
De gemeente moet dan ook de nakoming van het contract blijvend controleren en zonodig bijsturen! De regie moet ook hier in handen van de gemeente blijven.
Alleen dan kan de marktwerking van zijn veel te scherpe kanten worden ontdaan!

Conclusie
De WMO blijkt inderdaad een neoliberale bezuiniging met een christelijk sociaal sausje op Haags niveau.
Op gemeentelijk niveau is er in strijd met, dan wel in afwijking van, het geformuleerde beleid aan de WMO een verdere invulling gegeven die mensen ondergeschikt maakt aan geld!
In één lijn met Den Haag dus. De verschraling van de thuiszorg is duidelijk.
De groep, die er door wordt getroffen is al eerder getroffen door allerlei andere Haagse maatregelen. De klappen vallen waar ze al eerder vielen.
Onze TomTom heeft ons bij het onderzoek geen enkele keer richting de Berg of het Leusderkwartier geleid.
OnzeTomTom kent blindelings de weg naar de prioriteitswijken.
Er mogen daar niet meer klappen vallen.
Een knock-out is nabij.
Dan zal zelfs de Barmhartigste Samaritaan, als die ooit reïncarneert, voor joker staan!

Aanbevelingen

1. het woord “goedkoopste”onmiddellijk uit de beslisboom schrappen

2. het College neemt de regie van het Gewest weer over

3. het Zorgloket onderzoekt de aanvragen zorgvuldiger en gaat per dienstfiets / voor ouderen per Spartametic op huisbezoek tenzij het echt niet nodig is

4. minima krijgen vrijstelling van de eigen bijdrage

5. een ambtenaar van het CIZ wordt een aantal dagdelen gedetacheerd bij het Zorgloket

6. bij twijfel wordt er altijd gekozen voor de aanvrager

7. de gemeente houdt de zorginstellingen aan de contractueel vastgelegde kwaliteit van de thuiszorg

8. Amersfoort wordt een stad met een echt warm kloppend hart! Een paradijs voor de minima!

Het vraagteken achter ”Stad met een hart” moet op korte termijn een uitroepteken worden!